زندگی هر فرد می‌تواند به دلیل تجربه رویدادهای ترومازای شدید و طولانی‌مدت، دچار تغییرات عمیق و بلندمدت در سلامت روان شود. افرادی که به صورت مکرر و طولانی‌مدت دچار تروما می‌شوند، ممکن است به اختلال استرس پس از تروما پیچیده (اختلال استرسی پس از تروما پیچیده) مبتلا شوند.
اختلال استرسی پس از تروما پیچیده (CPTSD) با اختلال استرس پس از تروما (PTSD) متفاوت است. این اختلال علاوه بر علائم کلاسیک PTSD، شامل مشکلاتی در تنظیم هیجانات، تصویر منفی از خود و دشواری در برقراری و حفظ روابط بین‌فردی نیز می‌شود. این اختلال معمولاً پس از مواجهه طولانی‌مدت با تروماهایی مانند سوءاستفاده‌های مکرر در کودکی یا خشونت خانوادگی بروز می‌کند.
افرادی که دچار CPTSD هستند، ممکن است رفتارهای خودمخرب نشان دهند، احساس جداافتادگی از بدن یا افکار خود داشته باشند، و یا خاطرات دردناک خود را به گونه‌ای تجربه کنند که زندگی روزمره آنها را مختل سازد. با این حال، درمان‌های روان‌درمانی و دارویی مؤثری وجود دارند که می‌توانند به مدیریت علائم و بازسازی زندگی سالم کمک کنند.
علائم شایع اختلال استرسی پس از تروما پیچیده
- تغییرات شدید خلقی مانند خشم، اضطراب و افسردگی
- رفتارهای تکانشی یا پرخطر (مانند سوءمصرف مواد)
- احساس جداافتادگی از بدن یا دیسوسیاسیون
- عزت نفس پایین، خودسرزنشی یا ناامیدی مداوم
- مشکلات در حفظ و برقراری روابط اجتماعی
- حالت هوشیاری بیش از حد و احساس هشدار دائم
- کابوس‌ها و فلش‌بک‌های مکرر
- دردهای جسمانی مزمن مانند سردرد و مشکلات گوارشی
- خستگی و ضعف شدید
- افکار خودکشی یا مرگ
تفاوت‌های اختلال استرسی پس از تروما پیچیده با PTSD و اختلال شخصیت مرزی
اختلال استرس پس از تروما (PTSD) معمولاً پس از یک رویداد ترومازای یکباره شکل می‌گیرد، اما CPTSD ناشی از تروماهای مزمن و مکرر در طول زمان است.
در CPTSD علائم گسترده‌تر و شدیدتر است و مشکلات عاطفی و اجتماعی عمیق‌تری ایجاد می‌شود.
اختلال شخصیت مرزی (BPD) ممکن است علائم مشابهی مانند نوسان خلقی و مشکلات روابط داشته باشد، اما در CPTSD تصویر منفی از خود بیشتر ثابت و پایدار است.
چه تروماهایی می‌توانند به CPTSD منجر شوند؟
- سوءاستفاده‌های جسمی، جنسی یا عاطفی مزمن در کودکی
- خشونت خانگی
- جنگ، تروریسم یا بلایای طبیعی
- قاچاق انسان و بهره‌کشی
- بی‌توجهی عاطفی و فقر شدید
- تهدیدهای سیستماتیک مانند نژادپرستی و تبعیض جنسیتی
- شاهد خشونت بودن یا تجربه تهدیدهای شدید زندگی
چگونه CPTSD تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص CPTSD معمولاً توسط متخصصان سلامت روان و بر اساس ارزیابی دقیق علائم روانشناختی و سابقه تروما انجام می‌شود. این تشخیص در طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها (ICD-11) به عنوان یک اختلال مستقل شناخته شده، اما در DSM-5 به صورت تفکیک‌شده کمتر مطرح شده است.
درمان اختلال استرس پس از تروما پیچیده
روان‌درمانی اولین و مؤثرترین گزینه درمانی برای CPTSD است که می‌تواند به افراد کمک کند:
- تروماهای گذشته را پردازش و بازسازی ذهنی کنند.
- هیجانات خود را تنظیم کنند.
- الگوهای فکری منفی را اصلاح کنند.
- مهارت‌های مقابله‌ای و اجتماعی را تقویت کنند.
روش‌های درمانی مؤثر عبارتند از:
درمان شناختی رفتاری مبتنی بر تروما (CBT-T)
درمان حساس‌سازی و پردازش مجدد با حرکت چشم (EMDR)
در برخی موارد، درمان دارویی مکمل نیز به کاهش علائم کمک می‌کند.
زندگی بهتر با CPTSD
تجارب ترومازای طولانی‌مدت می‌توانند تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد داشته باشند، اما با درمان مناسب و حمایت مستمر، امکان بهبود و بازسازی زندگی با کیفیت وجود دارد. حفظ ارتباط با تیم درمانی، بهره‌مندی از حمایت‌های اجتماعی، و تمرین مستمر خودمراقبتی، از عوامل کلیدی بهبود است.
نویسنده: Brittany Dube, MPH
لینک منبع: www.health.com
